Το "Μάθημα" του Ευγένιου Ιονέσκο -- σχόλιο λίγο πριν τις τελευταίες παραστάσεις.

Ανεβάζοντας ένα θεατρικό έργο γραμμένο πολλά χρόνια πριν (1950)  αναρωτιέσαι πάντα τι θα μπορούσες να πεις σχετικά με αυτό και πως εντάσσεται στην σύγχρονη εποχή. Όπως όλα τα σημαντικά έργα, το "Μάθημα" είναι πολύπλευρο και οποιαδήποτε εξήγηση θα το αδικούσε, να μη πω ότι θα το  μείωνε.  Πλησιάζοντας στο τέλος των παραστάσεων (Σάββατο 8 και Κυριακή 9 Ιουνίου) θα ήθελα να μεταφέρω μια προσωπική άποψη για το έργο.

 Ο Ιονέσκο ο ίδιος απεχθανόταν τις "ερμηνείες" των έργων του και γενικά όλων των σημαντικών έργων λογοτεχνίας. Το μόνο που σημειώνει είναι η υπαρξιακή αγωνία μπροστά στο θάνατο σε σχέση με το παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης. Και η βασική αγωνία του είναι η εξής: Πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι να έλκονται από "ιδανικά", "ιδεολογίες" με τέτοιο πάθος και ένταση ώστε η ζωή τους και η ζωή των άλλων - ακόμα και των παιδιών τους- να παύει να έχει την οποιαδήποτε αξία μπροστά σε "πίστεις" που τελικά δεν είναι παρά κατασκευάσματα  παραφρόνων.  

Ας μη ξεχνάμε ότι ο ίδιος έζησε την παραφροσύνη του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, αποτέλεσμα διάφορων ιδεολογιών όπως η φασιστική (Μουσολίνι) και η εθνικοσοσιαλιστική  (Χίτλερ). Όπως σημειώνει ο Ιονέσκο, "Ρινόκερος" γεννήθηκε  όταν ευρισκόμενος σε μια τεράστια πλατεία με εκατοντάδες χιλιάδες κόσμο  όλοι  εκτός από αυτόν  χαιρετούσαν συνεπαρμένοι ναζιστικά. Όλοι είχαν γίνει πλέον ρινόκεροι. Πίστευαν!   Στη συνέχεια εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν σε στρατόπεδα, ακρωτηριάστηκαν σε πολέμους, εξευτελίστηκαν ή βασανίστηκαν στο όνομα μιας ιδέας που τότε ενθουσίαζε και σήμερα αποτροπιάζει. 

Έχει αλλάξει κάτι 80 χρόνια μετά; Ο "καπιταλισμός", η "ανάπτυξη", οι "αγορές" νέα ιδανικά ανάλογα των προηγουμένων έχουν εξοντώσει στο ίδιο χρονικό διάστημα τον ίδιο αριθμό ίσως και ακόμα μεγαλύτερο από ανθρώπους. 

Και πάλι το μέσον είναι η προπαγάνδα για τα "ιδανικά", για την "αλληλεγγύη" και την "Ευρώπη των Λαών". Ανάμικτα με τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες που ψάχνουμε κάθε μέρα σε τηλεόραση ή ίντερνετ.   Όλα  σε υπερθετικό βαθμό λόγω των "Μέσων μαζικής επικοινωνίας" σε μια "δημοκρατική ευαίσθητη κοινωνία".  Ένας κυκεώνας από πληροφορίες, πλαστές μισο-αλήθειες, μισο-ψέμματα κατάλληλα κατασκευασμένα. Μια απόλυτη κοινωνία του θεάματος που ταλαντεύεται ανάμεσα στο τι καιρό θα κάνει ή την τραγωδία ενός πολέμου ή μιας φυσικής καταστροφής.  Ομως όσο φαντασιακή και αν φαίνεται είναι αμείλικτη.  Εξοντώνει μεθοδικά τόσο το πνεύμα όσο και το σώμα.

Το "Μάθημα"  είναι ένα έργο πριν τον "Ρινόκερο" ένα έργο που ερευνά τις αιτίες που γινόμαστε οι ρινόκεροι.  Η νεαρή  "μαθήτρια" δέχεται από τον ηλικιωμένο "καθηγητή" έναν  τέτοιο καταιγισμό αντιφατικών και παράλογων γνώσεων που όσο και αν αντιστέκεται (και αντιστέκεται απεγνωσμένα)  θα οδηγηθεί τελικά στον πλήρη (πνευματικό)  θάνατο και θα τσουβαλιαστεί μαζί με τις (τριάντα εννιά) άλλες.  

θα μπορούσαμε να τη φανταζόμαστε στο σήμερα  να γράφει μανιωδώς στο Facebook ή να τουιτάρει ή να βλέπει survivor ή εκπομπές μαγειρικής, μόδας ή πολιτικές συζητήσεις. Τελικά το ίδιο είναι. Θα νομίζει ότι ζει,  ότι έχει άποψη για την πολιτική ή  για την κλιματική αλλαγή,  τους μετανάστες ή τι πρέπει να φοράμε. Θα είναι προοδευτική ή συντηρητική ή αδιάφορη.   Στην ουσία όμως, ότι και αν επιλέξει,  θα παραμένει ανίκανη  να αντιδράσει στη φρίκη. Ακόμα περισσότερο θα την έχει πλέον αγαπήσει και θα την αποζητά.
Ή όπως λέει ο Μάνος Χατζιδάκις θα έχει  λατρέψει το πρόσωπο του τέρατος....